
Εγχάρακτη ποτάμια κροκάλα – Βότσαλο Καυκανιάς (Λ01125). Προέρχεται από στρώμα καταστροφής μίας οικίας Μεσοελλαδικών χρόνων (1650 π. Χ). Στη μία όψη φέρει οκτώ εγχάρακτα σύμβολα συλλαβογραφικής γραφής. Πέντε από αυτά είναι κοινά και στη γραμμική Α και στη γραμμική Β΄, ενώ τα άλλα τρία απαντούν μόνο στη γραμμική Β΄. Η αποκρυπτογράφηση των συμβόλων μαρτυρά τη δήλωση επαγγέλματος-πιθανώς του μεταλλουργού, και την ύπαρξη ανθρώπινου ονόματος, αντιστοίχου του ελληνικού ονόματος Χάροψ.
Στην άλλη όψη το βότσαλο φέρει εγχάρακτο διπλό πέλεκυ και πλαισιώνεται από δύο μη αναγνωσμένα συλλαβογράμματα. Τα σύμβολα ίσως έχουν σχέση με κάποια ιερατική πράξη. Ο διπλός πέλεκυς στη μινωική Κρήτη σχετίζεται με τελετουργικές πρακτικές. Η χρονολόγηση της επιγραφής του βοτσάλου στα μέσα του 17ου αι. π. Χ., σε περίοδο κατά την οποία η μινωική Κρήτη εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τη γραμμική γραφή Α΄, ενισχύει το γεγονός ότι η γραμμική Β΄ διαμορφώθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Ακέραιος κρατήρας με γραπτή, εικονιστική διακόσμηση (Π13850). Χρησιμοποιήθηκε ως σήμα τάφου.. Απεικονίζονται δύο άρματα με τους ηνιόχους τους σε κάθε πλευρά, σκηνή που παραπέμπει στους αγώνες που περιγράφει ο Όμηρος προς τιμήν του Πατρόκλου, φίλου του Αχιλλέα (άθλα επί Πατρόκλω). Η παράσταση, εκτός από την αισθητική της αξία, αποδεικνύει την ύπαρξη αρματοδρομιών κατά την Μυκηναϊκή περίοδο και συνδέεται με τα έθιμα ταφής πολεμιστών και απόδοσης τιμών. Το εύρημα αυτό, προϊόν ηλειακού εργαστηρίου, αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της μυκηναϊκής αγγειογραφίας. Προέρχεται από το Μυκηναϊκό Νεκτροταφείο στη κοινότητα Μάγειρα, (θέση Κιούπια) σε κοντινή απόσταση από την Αρχαία Ολυμπία. Χρονολογείται στον 12ο -11ο αι. π.Χ.

Χρυσός δακτύλιος. Φέρει παράσταση φτερωτής σφίγγας καθήμενης στα πίσω πόδια και μέτωπο προς τα αριστερά. Φέρει στέμμα και περιδέραιο. Οι πτέρυγες αναπεπταμένες και η ουρά υψωμένη. Ταφικό κτέρισμα. Μάγειρας, τάφος 5. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ (14ος – 12ος αι. π.Χ.)

Πήλινο πτηνόμορφο αγγείο (Π8918). Ασκοειδές σώμα με λαιμό, ουρά πτηνού. Στηρίζεται σε δακτυλιόσχημη βάση. Το στόμιο του είναι κυλινδρικό. Στη ράχη, κοντά στο λαιμό, υπάρχει ταινιωτή λαβή. Χείλος εξώκυρτο. Ολόβαφη η προχοή και η βάση. Στη ράχη της λαβής εγκάρσιες γραμμές. Στο σώμα ομόκεντρα ημικύκλια και μετόπες με ημικύκλια. Ταφικό κτέρισμα. Κλαδέος, Τρύπες. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ Γ (12ος αι. π.Χ).

Χρυσά επιράμματα – ελάσματα (Δ965). Το κάθε ένα λεπτό έλασμα παριστάνει ρόδακα. Ορισμένα διατηρούνται σε μέτρια και άλλα σε κακή κατάσταση. Προορίζονταν για διακοσμητική χρήση. Ήσαν πιθανώς ραμμένα πάνω σε πολυτελή ενδύματα ή στα σάβανα των νεκρών. Υποδηλώνουν πλούτο και άρχουσα τάξη. Ταφικό κτέρισμα. Άγια Τριάδα, Παλιομπουκουβίνα. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ (14ος – 12ος αι. π.Χ.)

Οστέινη σπάτουλα (Δ1446). Σπάτουλα σε διάφυση διχοτομημένου μακρού οστού (μεταπόδιου) προφανώς βοοειδούς ή ελαφιού. Ίσως λείαντρο – στιλβωτήριο κεραμέως των χρόνων της τελικής νεολιθικής. Προέλευση: Λέπρεο, Άγ. Δημήτριος. Τελική Νεολιθική (4.500 – 3.200 π.Χ).

Πυριτολιθική μουστέρια αιχμή για τις ανάγκες κυνηγιού των Νεάντερταλ. Στον χώρο της Ηλείας δεν έχουν εντοπιστεί έως σήμερα ανθρώπινα οστά, αλλά η παρουσία και δράση τους επιβεβαιώνεται μέσα από τα τέχνεργα και τα εργαλεία τους. Προέρχεται από την περιοχή της κοινότητας Κάστρου Κυλλήνης. Μέση Παλαιολιθική Εποχή (100.000 – 35.000 π.Χ. ).

Λίθινος λειασμένος πέλεκυς (τραχείτης) ή αξίνα από πράσινο σκληρό λίθο. Δ659. Ακέραιη σμίλη από λειασμένο λίθο. Χρησιμοποιήθηκε για λεπτές ξυλουργικές εργασίες. Προέρχεται από το Γούμερο, θέση Κάστρο. Νεολιθική εποχή (6.800 – 3.200 π.Χ)

Χρυσό περιδέραιο (Δ964). Δεκαέξι χάντρες με διακόσμηση η κάθε μια καρδιόσχημου του τύπου του διπλού ναυτίλου. Ταφικό κτέρισμα. Ποέλευση: Άγια Τριάδα, Παλιομπουκουβίνα. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ (14ος – 12ος αι. π.Χ.)

Λίθινη μήτρα κατασκευής κοσμημάτων (Δ767). Ακέραιη, ελαφρώς διαβρωμένη. Ορθογωνίου σχεδόν σχήματος. Στο κέντρο της πρόσθιας επιφάνειας φέρει αβαθές έγγλυφο κόσμημα, ωοειδούς σχήματος, που διακοσμείται στο εσωτερικό του με τεθλασμένες γραμμές. Στις δυο γωνίες ανοίγονται δυο μικρές οπές, διαγώνια μεταξύ τους τοποθετημένες. Χρησίμευε για την κατασκευή σφενδόνης δαχτυλιδιού. Ταφικό κτέρισμα, δηλωτικό επαγγέλματος (χρυσοχόος).

Πήλινο κερατόσχημο αγγείο (Π8032). Ακέραιο, με ελάχιστες φθορές. Κερατόσχημο σώμα, σχεδόν κυλινδρικό. Χείλος χωνοειδές, λαιμός κεκλιμένος, βάση επίπεδη. Δυο διάτρητες εξοχές επι της μιας (εσωτερικής) πλευράς. Χείλος και λαιμός ολόβαφοι. Το σώμα διακοσμείται με διαφορά θέματα σε ζώνες. Όπως, σειρά στιγμών, πλοχμός, τεθλασμένη, αμείβοντες, τεθλασμένη ή κρεμασμένα ημικύκλια με στιγμή στο κέντρο. Αγγείο κυπριακής απομίμησης. Κλαδέος, Τρύπες. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ Γ (12ος αι. π.Χ).

Πήλινο σύνθετο αγγείο με αποστάγματα υαλόμαζας Π4572.
Σημαντικό ταφικό κτέρισμα των μυκηναϊκών χρόνων. Η ράχη της τριμερούς λαβής φέρει αποστάγματα κυανής υαλόμαζας, που απαντά και στους δίσκους της διάρθρωσης του σύνθετου αυτού αγγείου.
Φέρει γραπτή διακόσμηση.
Αγγείο, η χρήση του οποίου δεν έχει καθοριστεί σαφώς.
Προέρχεται από την Παλιομπουκουβίνα, περιοχή της κοινότητας Αγίας Τριάδας.
Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ (β΄ μισό 16ου – 12ος αι. π.Χ.).

Κρανίο με διάδημα από υαλόμαζα (Δ1425)
Βρέθηκε σε θαλαμωτό τάφο στην Καυκανιά στη θέση Καραβάς, κοντά στην Αρχαία Ολυμπία.
Ανήκει σε νεαρή γυναίκα, ηλικίας περίπου 21 ετών.
Το διάδημα αποτελείται από τρεις σειρές ανάγλυφων γυάλινων πλακιδίων τα οποία διατήρησαν το εντυπωσιακό μπλε χρώμα τους.
Στην Ηλεία έχει εντοπιστεί άλλο ένα παρόμοιο εύρημα, ένα κρανίο από το νεκροταφείο Στραβοκέφαλου-Κλαδέου, πάνω στο οποίο σώζεται επίσης διάδημα.
Τα ευρήματα αυτά παρέχουν σημαντικά ανθρωπολογικά και κοινωνιολογικά πορίσματα και πληροφορίες σχετικά με το φύλο, την ηλικία την κοινωνική θέση και πιθανότατα τις ασθένειες και αιτίες θανάτου.
Υστεροελλαδική ΙΙΙ (14ος-12ος αι. π.Χ.).

Χάλκινο ξίφος (Νaue ΙΙ). Σώζεται ολόκληρο. Συγκολλημένο, καλής διατήρησης. Επιμήκης λεπίδα, απόληξη οπίσθιου τμήματος λαβής, σε σχήμα “ουράς χελιδονιού”. Φέρει οπές στα άκρα της λαβής. Το ξίφος χρησιμοποιείτο από άτομο ανώτερης κοινωνικής τάξης. Ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων ευρωπαϊκών ξιφών Νaue ΙΙ. Είναι ξίφος κοπής και νύξης. Στην Ελλάδα εμφανίζονται γύρω στο 1.200 π.Χ.

Κράνος οδοντόφρακτο (Δ126) ταφικό κτέρισμα του μυκηναϊκού νεκροταφείου του Κλαδέου, από την θέση Τρύπες. Έχει συντεθεί από 74 χαυλίους οδόντες, οι περισσότεροι ακέραιοι. Αντιθετική διάταξη των σειρών των χαύλιων. Κάθε δόντι φέρει ανά μια διαμπερή οριζόντια οπή. Το κράνος χρησιμοποιείτο από την άρχουσα τάξη των πολεμιστών. Η αποκατάσταση έγινε σύμφωνα με απεικονίσεις κρανών σε μυκηναϊκά ελεφάντινα πλακίδια ή σε πήλινα αγγεία. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ (14ος – 12ος αι. π.Χ.)

Πήλινο κύπελλο τύπου Κεφτί (Βαφείου – Π00075). Συγκολλημένο από πολλά τεμάχια και συμπληρωμένο. Το κωνικό σώμα χωρίζεται σε δυο τμήματα με πλαστικό δακτύλιο. Το κάτω τμήμα του σώματος είναι κυλινδρικό, ενώ το ανώτερο ανοίγει προς τα πάνω. Η λαβή είναι κάθετη, ταινιωτή. Κοσμείται με πυκνές, παράλληλες, κάθετες κυματοειδείς γραμμές. Είναι αντιπροσωπευτικός τύπος αγγείου (πόσεως)
της πρώιμης μυκηναϊκής κεραμικής. Προέρχεται από το Κάτω Σαμικό, θέση Κλειδί. Μυκηναϊκή Εποχή, ΥΕ Ι (β’ μισό 16ου αι. π.Χ. ).

Πήλινος τετράωτος αμφορέας (Π07617).
Ο αμφορέας σώζεται ολόκληρος και είναι συγκολλημένος. Το χείλος προεξέχει και είναι επίπεδο, ο λαιμός είναι υψηλός αμφίκοιλου περιγράμματος, το σώμα ωοειδές, και η βάση ταινιωτή.
Οι λαβές είναι οριζόντιες, κυλινδρικής διατομής, στη μέση του σώματος και φέρει άλλες δύο κάθετες ταινιωτές στον ώμο. Ολόβαφα είναι το χείλος, η εσωτερική και εξωτερική επιφάνεια λαιμού, ράχη ταινιωτών λαβών και βάση.
Στον ώμο κοσμείται με μετόπες αμειβόντων – τεθλασμένων γραμμών και περίστικτα και απλά ημικύκλια. Επίσης κοσμείται με αγκύλες κάτω από τις ταινιωτές λαβές και τρεις ταινίες. Στη μέση απεικονίζονται τέσσερα πτηνά (το σώμα τους διακοσμείται με αμείβοντες και ομόκεντρα ημικύκλια). Κάτω από τις οριζόντιες λαβές κοσμείται με τρεις ταινίες.
Πρόκειται για ταφικό κτέρισμα με προέλευση το μυκηναϊκό νεκροταφείο Κλαδέου (θέση Τρύπες) κοντά στην Ολυμπία. Χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙ Γ περίοδο (1200 – 1050 π.Χ.)

Κυλινδρικό τριποδικό αλάβαστρο με πώμα (Π08034). Ακέραιο. Άριστης διατήρησης. Στην ακμή του ώμου στερεώνονται δύο διπλές οριζόντιες λαβές, κυλινδρικής διατομής, που φύονται από το σώμα. Στον ώμο, επίσης, διατηρούνται δύο μακρόστενες διάτρητες αποφύσεις. Το σώμα είναι κυλινδρικό με τρία ταινιωτά πόδια που ξεκινούν από αυτόν. Στον ώμο κοσμείται με αντωπά συστήματα φολίδων. Στη ράχη των λαβών με παύλες (η εσωτερική λαβή ολόβαφη). Στη ράχη των ποδιών τεθλασμένη γραμμή. Στο σώμα μετόπες με τεθλασμένη γραμμή και φολίδες. Επίσης ρομβοειδή κλεισμένα σε κύκλο τον οποίο περιβάλλουν στιγμές. Το πώμα στο πάνω μέρος φέρει οπή και κοσμείται με ομόκεντρους κύκλους και ταινίες ενώ στο σώμα είναι ολόβαφο.
Πρόκειται για ταφικό κτέρισμα με προέλευση το μυκηναϊκό νεκροταφείο Κλαδέου (θέση Τρύπες) κοντά στην Ολυμπία. Χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙ Γ περίοδο (1200 – 1050 π.Χ.)


Μεγάλο πήλινο ρυτό (Π00070). Είναι συγκολλημένο και συμπληρωμένο. Το οξύ κωνικό σώμα διαθέτει ευρύ στόμιο με ελαφρά κοίλο λαιμό. Η λαβή είναι ταινιωτή και υπερυψωμένη. Καλύπτεται καθ’ όλο το ύψος από ταινίες παράλληλες. Ήταν τελετουργικό σκεύος το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως ταφικό κτέρισμα. Προέρχεται από τον τύμβο του Κάτω Σαμικού. Θέση Κλειδί. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ Α2 (β’ μισό 14ου αι. π.Χ.)

Πήλινος τρίωτος πιθαμφορίσκος τρίωτος (Π00092). Ακέραιος. Σώμα απιόσχημο, που διευρύνεται στους ώμους, με υψηλό κυλινδρικό λαιμό με πλατύ οριζόντιο χείλος και τρεις ομοιόσχημες λαβές τοποθετημένες οριζόντια στους ώμους. Διακόσμηση γραπτή, με παράσταση φύλλου κισσού. Διακρίνονται στοιχεία μεσσηνιακής και πιθανότατα μινωικής επίδραση. Κάτω Σαμικό, Ράσα. Μυκηναϊκή Εποχή, ΥΕ Ι (β’ μισό 16ου αι. π.Χ. ).

Πήλινο ακέραιο ειδώλιο τύπου Ψ (Π08231). Έχει στρογγυλό ή ελλειπτικό πάνω κορμό και στηρίζεται σε κυλινδρικό στέλεχος. Φορά υψηλό πόλο. Έχει διακόσμηση γραπτή και πλαστική. Κατά μια θεωρία τα μικρά αυτά ειδώλια (Ψ) απεικόνιζαν θεότητες. Γενικά η σημασία αυτών των ειδωλίων έχει απασχολήσει επανειλημμένα την έρευνα. Έχουν επίσης, ερμηνευθεί ως θείες τροφοί, επειδή βρίσκονταν σε τάφους – συνήθως μικρών παιδιών – αλλά και ως απλά αφιερώματα σε ιερά ή παιχνίδια. Ταφικό κτέρισμα από το νεκροταφείο Κλαδέου. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ (14ος – 12ος αι. π.Χ.)

Οστέϊνη γραφίδα Δ00512, στενόμακρη, με πεπλατυσμένο σώμα, που καταλήγει σε ακμή. Φέρει διακόσμηση από μικρούς, στικτούς κύκλους και στις δυο πλευρές του σώματος. Πρόκειται για σπάνιο εύρημα με προέλευση το μυκηναϊκό νεκροταφείο της Άγιας Τριάδας Ηλείας, στη θέση Παλιομπουκουβίνα. Πρόκειται για ταφικό κτέρισμα δηλωτικό επαγγέλματος (γραφέας) της Μυκηναϊκής εποχής, ΥΕ ΙΙΙ (14ος – 12ος αι. π.Χ.).

Πήλινη πυξίδα με πώμα (Π07622). Ακέραιη, συγκολλημένη. Κυλινδρικό χαμηλό σώμα. βάση επίπεδη. Το πώμα είναι διμερές με κυλινδρικό σχήμα που καλύπτει το κάτω μέρος της πυξίδας και θολωτό προς τα πάνω και λαβή στην κορυφή. Στη ράχη της λαβής παχιές στιγμές, ακολουθούν ομόκεντροι κύκλοι, ζώνη με διακοσμημένους εσωτερικά ρόμβους, ζώνη με τεθλασμένες γραμμές (ζιγκ-ζαγκ) και ταινίες (όλα στον ώμο). Στο σώμα ταινίες, λοξές παράλληλες γραμμές, ζώνη με αμείβοντες. Μαρτυρεί σχέσεις με την Αργολίδα.Εύρημα από την ευρύτερη περιοχή της Ολυμπίας από τη θέση Τρύπες της κοινότητας Κλαδέου. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ Γ (12ος αι. π.Χ).

Πήλινο πτηνόσχημο αγγείο (Π04444). Ακέραιο, ασκοειδές σώμα με λαιμό, ουρά και κεφάλι πτηνού. Στηρίζεται σε τρία πόδια -δυο μπροστά και ένα πίσω. Το στόμιο του είναι κυλινδρικό. Στη ράχη, κοντά στο λαιμό, υπάρχει υψηλή προχοή με πλατύ χείλος και ταινιωτή λαβή, που είναι και το άνοιγμα πλήρωσης του αγγείου. Ολόβαφα είναι τα χείλη των δυο στομίων και στις δυο πλευρές του αγγείου ημικυκλικά ομόκεντρα τόξα. Γραπτά είναι τα περιγράμματα των οφθαλμών. Είναι χαρακτηριστικό σχήμα αγγείου της Ηλείας και Αχαΐας. Εντάσσεται στο πολιτισμικό υπόβαθρο της “Δυτικής Κοινής”. Προέρχεται από την Αγία Τριάδα, Παλιομπουκουβίνα. Μυκηναϊκή εποχή, ΥΕ ΙΙΙ Γ (12ος αι. π.Χ).