Άνθρωποι – Ιδέες – Αντικείμενα στην Ηλεία στα Προϊστορικά Χρόνια.

Τα στοιχεία των αρχαιολογικών ερευνών αποκαλύπτουν ότι η Ηλεία κατά τη Προϊστορική περίοδο ήταν ένα ζωντανό, δημιουργικό και παραγωγικό τμήμα ενός πολιτισμού που χαρακτηριζόταν από συνεχή εξέλιξη. Εκμεταλλευόμενοι το ευνοϊκό κλίμα, την πλούσια γη και τη στρατηγική τους θέση, οι κάτοικοι της Ηλείας ανέπτυξαν έναν ακμάζοντα πολιτισμό.

Οι εμπορικές –οικονομικές-καλλιτεχνικές συναλλαγές των Ηλείων, τόσο με γειτονικές περιοχές, όπως η Βορειοδυτική Πελοπόννησος, η Αρκαδία, τα Ιόνια νησιά, η Αργολίδα και η Μεσσηνία, όσο και με απομακρυσμένες περιοχές του Αιγαιακού χώρου, όπως η Κρήτη και η Κύπρος, διαπιστώνονται μέσα από διάφορα προϊόντα εισαγωγής.

Οι πανάρχαιοι μύθοι που αναφέρονται στον Αέθλιο, τον Ιδαίο Ηρακλή και τους πρώτους ιερείς της Ολυμπίας, τον Αιτωλό, τον Πέλοπα και πολλοί ακόμα, συνδέουν την Ηλεία με την Θεσσαλία, την Αιτωλία, την Κρήτη ακόμη και την Μικρά Ασία.

Τα δυο φυσικά λιμάνια που διαμορφώνονται στην βορειοδυτική πλευρά της ηλειακής γης, στην Κυλλήνη και στην Φειά, (αρχαία ονομασία του Αγίου Ανδρέα Κατακόλου),  υπήρξαν σημαντικές πύλες διακίνησης αγαθών και εμπορικοί σταθμοί, καθώς ανάμεσα σε άλλες ύλες εισαγόταν και ο οψιανός από τη Μήλο ήδη από τη Μεσολιθική περίοδο και εξής.

Με το θαλάσσιο κυρίως εμπόριο οι Ηλείοι αποκτούσαν ορείχαλκο και κασσίτερο. Επίσης, 0 χρυσός, ο άργυρος, ο μόλυβδος και διάφοροι ημιπολύτιμοι λίθοι, όπως η κορναλίνη και η ορεία κρύσταλλος, υπήρξαν ύλες και στοιχεία εμπορικών συναλλαγών.

Τα εισαγόμενα αγγεία και κεραμικά είδη, ο οψιανός, τα μεταλλικά αντικείμενα και τα κοσμήματα δείχνουν μικρής κλίμακας ανταλλαγές μεταξύ Ηλείας, Αιγαίου και Κρήτης. Δεν είναι γνωστό τι πρόσφεραν οι Ηλείοι ως αντάλλαγμα, αν και πιθανολογείται τρόφιμα, ξυλεία, δέρματα και ντόπια κεραμική.

Στους Μυκηναϊκούς χρόνους, οι ανταλλαγές προϊόντων και ιδεών και γενικότερα οι επαφές επεκτείνονται έτι περαιτέρω στο Αιγαίο, την Κύπρο, τη Βόρεια Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολή.

Μέσα από τα κατάλοιπα διακρίνουμε αφενός την επιρροή της Αχαΐας στο βορείως του Αλφειού ποταμού τμήμα της Ηλείας, αφετέρου της Μεσσηνίας στο νοτίως αυτού τμήμα της. 

Η στρατηγική θέση της Ηλείας διευκόλυνε τη διάδοση ιδεών και αγαθών, συμβάλλοντας στη δημιουργία της «Δυτικής Κοινής» μιας ιδιαίτερης καλλιτεχνικής και πολιτιστικής γλώσσας με κοινά χαρακτηριστικά.