Visit-olympia : Οργανώστε ένα μοναδικό ταξίδι στα μνημεία και αξιοθέατα της Ηλείας και δημιουργήστε τη δική σας επική εμπειρία. Kάντε κλικ εδώ
Μεταβυζαντινή Περίοδος
Το 1458 σηματοδοτεί μια καθοριστική στιγμή για την Πελοπόννησο, συμπεριλαμβανομένης της Ηλείας, με την οριστική κατάκτησή της από τον Μωάμεθ Β΄ και την ίδρυση του σαντζακιού του Μοριά. Έκτοτε, για περίπου τέσσερις αιώνες, η Ηλεία αποτέλεσε μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, βιώνοντας τις διοικητικές, οικονομικές και κοινωνικές δομές που επιβλήθηκαν από τους νέους κυρίαρχους. Ωστόσο, η κυριαρχία αυτή δεν ήταν συνεχής, καθώς μεσολαβούν δύο περίοδοι ενετικής κατοχής (1463-1479 και 1685-1715), οι οποίες σηματοδοτούν αλλαγές στη διοίκηση και τις σχέσεις με τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, επηρεάζοντας και την Ηλεία.
Οι Οθωμανοί κυρίαρχοι, αναγνωρίζοντας την οικονομική της σημασία λόγω των πλούσιων γεωργικών της πόρων, κατέταξαν την Ηλεία ως τον σημαντικότερο καζά από τους πέντε στους οποίους διαίρεσαν διοικητικά την Πελοπόννησο. Εφάρμοσαν άμεσα κεντρικό έλεγχο μέσω του τιμαριωτικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο η γη ανήκε στον σουλτάνο ή σε Οθωμανούς αξιωματούχους, διαχωρίζοντας τους κατοίκους σε προνομιούχους “πιστούς” και σε “άπιστους” ραγιάδες, πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Η ενότητα παρουσιάζει τη λειτουργία των αγροτικών πρωτίστως οικισµών της περιοχής στο πλαίσιο της οθωµανικής αυτοκρατορίας, καθώς και επιµέρους όψεις του καθηµερινού βίου σε αυτούς. Τα εκθέματα αφηγούνται τη ζωή στην ενετοκρατούμενη και τουρκοκρατούμενη Ηλεία. Πρόκειται για κατάλοιπα των θρησκευτικών κοινοτήτων που συνοικούν στην Ηλεία την περίοδο αυτή, αντικείμενα που µαζί µε τα προϊόντα που διακινούνται, υποδεικνύουν την ύπαρξη εδώ µιας πολυπολιτισµικής κοινωνίας που επικοινωνεί εµπορικά και πολιτισµικά µε τα άλλα κέντρα της αυτοκρατορίας ή και µε τη ∆ύση.
Οικισμοί
Στην μεταβυζαντινή περίοδο, πλάϊ στους παλιούς οι οποιοι συνεχίζουν την πορεία τους, εμφανίζονται νέοι οικισμοί στην Ηλεία τόσο στα χρόνια της ενετοκρατίας όσο και της τουρκοκρατίας.
Με αυτούς, αλλά και με κάποιους νεοελληνικούς οικισμούς σχετίζονται πολλά αντικείμενα ενώ κάποια άλλα παραπέμπουν στον πόλεμο και τις περιόδους αναταραχών όσο και με τη ζωή στο σπίτι, τη διασκέδαση, τον καλλωπισμό και την ενδυμασία.
Γαστούνη
«Φημισμένος καζάς, με βαθμό τριακόσια άσπρα, είναι χάσι του πασά του Μοριά και βοεβοδιλίκι…. Είναι χωρισμένη σε τέσσερεις γειτονιές και έχει τέσσερις λατρευτικούς χώρους και διακόσια κεραμοσκέπαστα άνετα σπίτια με αμπέλια και κήπους.
Μέσα στην αγορά βρίσκονται το Παλιό και το Καινούριο Τζαμί. Ένας μεντρεσές, δύο σχολεία, εκατό καταστήματα, ένα χαμάμ, ένα χάνι και τέσσερις τεκέδες είναι όλα του τα κτίσματα….
Σε ολόκληρο το Βιλαέτι του Μοριά οι πιο παραγωγικές πηγές είναι αυτή της Γαστούνης και οι κοιλάδες του Άργους, του Άλος και του Λάκος. Η Γαστούνη όμως τις ξεπερνά όλες. Πουθενά στον κόσμο δε βρίσκεις τέτοιο μέλι, λάδι, τέτοια φρούτα, κεράσια και ρόδια.
Οι κάτοικοι του τόπου μιλούν όλοι ελληνικά. Οι ντόπιοι μουσουλμάνοι είναι όλοι τους φτωχοί, μα φιλόξενοι. Οι ρεαγιάδες είναι Ρωμιοί άπιστοι και φορούν στο κεφάλι ταρτούτι, που μοιάζει με άσπρο καπέλο, ενώ οι γυναίκες τους τυλίγουν το κεφάλι με ένα λευκό ύφασμα σα σαρίκι. Είναι πάντα χαμογελαστές και έχουν καλυμμένα τα μαλλιά τους για να μη φαίνονται».
Μαρτυρία του Τούρκου περιηγητή Εβλιά Τσελεμπί .17ος αι.ώνας.
Θρησκεία
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το διοικητικό σύστημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ενσωμάτωνε τους κατακτημένους πληθυσμούς μέσω ενός πλαισίου που βασιζόταν στη θρησκεία. Οι χριστιανοί, γνωστοί ως Rum, εντάσσονταν σε ένα ξεχωριστό θρησκευτικό-διοικητικό σύστημα, το οποίο είχε ως κεντρική μορφή τον Οικουμενικό Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης. Ο Πατριάρχης είχε διττό ρόλο: από τη μία πλευρά ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης των Ορθοδόξων Χριστιανών και από την άλλη εκπροσωπούσε τους υπόδουλους χριστιανούς ενώπιον του σουλτάνου.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία απέκτησε σημαντική πολιτική και κοινωνική επιρροή, καθώς λειτουργούσε ως θεσμός που διασφάλιζε τη συνοχή και την ταυτότητα των χριστιανικών κοινοτήτων. Διατήρησε την ελληνική γλώσσα, την παιδεία και τα πολιτιστικά στοιχεία της βυζαντινής παράδοσης, που συνέχισαν να καλλιεργούνται παρά τις αντίξοες συνθήκες.
Αυτό το σύστημα λειτούργησε διττά. Από τη μία πλευρά, οι χριστιανικοί πληθυσμοί διατηρούσαν την ταυτότητά τους μέσα από την Εκκλησία, η οποία έγινε φορέας της ελληνικής παράδοσης και πολιτισμού. Από την άλλη, η στενή σύνδεση της Εκκλησίας με την οθωμανική διοίκηση περιόρισε τις δυνατότητες αντίστασης. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, αυτή η σύνδεση συνέβαλε καθοριστικά στη διατήρηση της ελληνικής εθνικής συνείδησης, αποτελώντας τη βάση για την εθνική αφύπνιση κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Άνθρωποι, Ιδέες, Επικοινωνία
Ανάμεσα στις ελληνικές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, η Πελοπόννησος ευνοήθηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, χάρη στη γεωγραφική της θέση και τα σημαντικά λιμάνια της. Οι εμπορικές σχέσεις με την Ιταλία, και ειδικότερα με τη Βενετία, που κατείχε πολλά από τα κύρια ελληνικά κέντρα, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξή της.
Όπως φαίνεται από τη χρήση νομισμάτων και τα εισαγόμενα αγαθά, οι κάτοικοι της Ηλείας ασχολούνταν με το εμπόριο τόσο εντός της Αυτοκρατορίας όσο και με τη Δύση. Μέσα από τη διακίνηση προϊόντων, έρχονταν σε επαφή με διαφορετικές παραδόσεις και πρακτικές. Για παράδειγμα, υπήρχε ενεργή εμπορική δραστηριότητα από το λιμάνι της Γαστούνης προς τη Βενετία και τα νησιά του Ιονίου που βρίσκονταν υπό βενετική κυριαρχία.
Στη μεταβυζαντινή περίοδο, η Ηλεία αποτελεί σημείο συνάντησης διαφορετικών φυλών και δογμάτων. Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει εκθέματα που μαρτυρούν την παρουσία αυτών των πληθυσμών στην περιοχή, καθώς και τις εμπορικές σχέσεις που ανέπτυξαν οι κάτοικοι με τη λεκάνη της Μεσογείου.
Η Ηλεία, ένας ζωντανός καμβάς πολιτισμικών ανταλλαγών
Η Ηλεία είναι ένα χωνευτήρι λαών και θρησκευμάτων στο οποίο ζουν χριστιανοί και μουσουλμάνοι, Έλληνες, Οθωμανοί, Εβραίοι, Αλβανοί. Ένας κόσμος που για τους Τούρκους κυρίαρχους αποτελείται από γκιαούρηδες (Έλληνες), γιους του Οσμάν (Οθωμανούς) και τσιφούτες (Εβραίους).
Αλλά και οι Ενετοί στον κόσμο αυτό δεν παύουν ποτέ να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Εκτός όμως από τους διαφορετικούς λαούς που συμβιώνουν, ξένα πολιτισμικά στοιχεία φτάνουν επίσης στην περιοχή μας μέσω του εμπορίου που αναπτύσσει η Ηλεία με την Ιταλία, το ενετοκρατούμενο Ιόνιο και τις άλλες περιοχές της αυτοκρατορίας.
Οι επιγραφές που εκτίθενται, τα νομίσματα και τα κεραμικά σκεύη εργαστηρίων της Ανατολής και της Δύσης, δείχνουν τη συμβίωση των λαών και τις επαφές της Ηλείας με τον ευρύτερο κόσμο της Μεσογείου.
